Ayın enstrümanı serisinde bu ay “Bağlama” ile karşınızdayız. Bağlama, günümüzde her ne kadar bir çalgı aleti ismi olarak bilinse de aslında Orta Asya Türk-Göçer geleneğinde kullanılan düzen -akort- çeşitlerinden biridir. Türk halk müziğinde yaygın olarak kullanılan telli tezeneli veya tezenesiz icra edilen bu enstrümanda ; misget, fidayda, bozuk, abdal, rast, müstezat, nesimi, bağlama vb. düzenler mevcuttur. Yapısal olarak da yörelere ve boyutlarına göre farklılık gösteren bağlama; kopuz, cura, saz, çöğür, uzun sap ve divan gibi değişik isimlerle de tanınır.
Eski zamanlarda “tezene” denilen kiraz ağacı kabuğundan yapılmış bir mızrabın yerini plastikten yapılan mızrap(tezene) almıştır. Form olarak tarihsel süreç içerisinde çeşitli değişimlere uğrayan ve günümüzdeki armut biçimli tekne şeklini almış olan bağlama; çalım şekli olarak kullanılan tekniğe göre, mızrap (tezene) veya parmaklar ile çalınır. Parmaklarla çalma tekniğine “şelpe tekniği” denir. Bu teknik Anadolu’da uzun süre kullanılan bir teknik olup bu tekniğin en önemli icracılarından biri Erdal Erzincan’dır. Diğer çalım tekniği ise herkesin bildiği “tezeneli çalım” tekniğidir.
Bu ay da “Ayın Enstrümanı” serisi ile sizin için bağlama enstrümanına ait bilgileri kısaca derledik.
Keyifli seyirler dileriz.
Gökhan Altun
