Dünya geçmişten bugüne dönemsel baskın ideolojik yaklaşımlara hep esir edilmiştir. Bu ideolojik yapılar zaman zaman aşırılaşmış, son dönemlerde de bilim ve iletişimin gelişimi sayesinde daha değişken ve daha demokratik bir hale bürünmüştür. Nitekim demokratik hareketleri destekleyen milletler ve ülkeler yeni ideolojik küresel düzeyi bilimsel bilgi üzerine inşa etmişlerdir. Ancak ne yazık ki küresel yapıda her ülkede demokratik düzen pekiştirilememiş, eski dünyadan kalan sapkın ve gerici akıl demokratik değerlere zarar vererek otoritelerini devam ettirme yoluna gitmişlerdir. Bu kişi merkezci kararlar da eşitlik isteyen kitlelerin düşünceleri ile çakışmış, sancılı süreçler kendilerini göstermiştir. Bugün Müslüman coğrafyalarda bu otoriter hareketin sonlanması ve demokratik değerlere geçişin karın ağrıları yaşanmaktadır.
Bilindiği gibi demokrasi, uygarlığın bize ve çağdaşlarımıza en büyük hediyelerinden birisidir. Eşitlik, hak, hukuk gibi kavramlar oldukça ağır toplumsal çalkantılar sonucu gelişerek Batı toplumlarında bugünkü halini almıştır. Yani aslında demokrasi için de her Batı toplumu, kendi adına ağır bedeller ödeyerek bu büyük nimete sahip olmuşlardır. Ancak bugün Batı toplumlarının göz ardı ettikleri şey, o sancılı demokrasiye geçiş dönemlerinde dış müdahalelerin olabildiğince az olduğu ve Batı’nın demokrasiye geçiş sürecinin doğal akışına bağlı olarak gerçekleştiğidir.
Demokrasiye geçiş süreci doğal duruma ne kadar uygun ilerlerse çıktı ve sonuç o kadar isabetli, toplum yapısı o kadar hazır duruma gelmektedir. Demokrasi sürecinde olan ülkeler oldukça hassas yapı kazanmaktadırlar. Bu hassas döngü dışarıdan temas durumunda bozulabilir. Avrupa için örnek vermemiz elzemdir. Demokrasi süreci Batı’da II. Dünya Savaşı yılları ve o yıllara giden 1930’lu yıllarda sekteye uğramaya başlamış, dışarıdan gelen müdahaleler sonucunda derin bir küresel felaket yaşanmıştır. Bu da demokratik değerlerin yerleşiminin doğal süreç içerisinde gerçekleşmesi gerektiğini, toplum damarlarında demokrasinin kendisine yer bulabilmesi için en önemli kuralın dış müdahalelere kapalı, toplumsal normlara ve doğal akışa uygun şekilde gerçekleşmesi gerekliliğini kanıtlamaktadır.
Batı ülkeleri demokratik değerlere ve demokrasinin nimetlerine bugün sahiplerse, yakın tarihlerinde yaşanan çalkantılı demokratik yapıyı edinme süreçlerinde dışarıdan müdahalelerin kısıtlı olması ve yapıcı boyutta kalmasındandır. Ancak üzülerek söyleyeceğim ki Batı Toplumları, demokratik yapıların oturması ve demokratik değerlerin toplumca özümsenmesi aşamasında olan İslam-Arap toplumlarının “Tam Demokratikleşme Sürecine” geçişlerinde en az katı müdahale, en gelişmiş demokratik yapı kuralını hasır altı etmekte, görmezden gelmektedir.
Demokrasinin ve demokratik değerlerin küresel düzeyde benimsenmesi, aydınlanmış toplumlar demektir. Aydınlanmış toplumlarsa bir arada çalışmasını bilirler ve küresel sorunlara birlikte göğüs gererler.
Batı toplumları Orta Doğu ve Batı Asya’daki bazı devletlerin demokrasiye geçiş süreçlerine dışarıdan müdahale etmekte, demokratik değerlerin o toplumlarda özümsenmesini engellemektedir. Dolayısı ile demokratik-otoriter yapılar arasındaki kavgalar o bölgelerde devam etmekte, bu sürecin sancısı uzamış, yöre halklarını oldukça zor duruma sokmuştur. Gelişmiş toplumlar geçiş sürecindeki ülkelere bilgi aktarımı yapmalı, demokratik değerlerin özümsenmesini kolaylaştırıcı etkilerde bulunmalı, küresel düzeyde yaşanan felaketleri azaltma ve nüfus dağılımını dengelemenin önemini anlatmalıdırlar. Küresel boyutta derin iş birlikleri her zamankinden daha fazla gereklilik göstermektedir.
İklim krizi, küresel ısınma, doğal afetler, savaşlar, açlık, susuzluk, sanayileşme, işsizlik, göç vb. pek çok küresel sorunumuz bulunmaktadır. Bu sorunların üzerinden gelinebilmesi için tüm dünyadaki ülkeler işbirliği yapmalı, demokratik değerler üzerinden ortak dil kurmalı, küresel sorunların etkilerini derinleştirmesine izin verilmemelidir.
Geleceğimiz, demokrasi çatısı altında iş birliklerine ve ortak küresel aklın teciline bağlıdır.
Hasan Can Geçimli
